01 - CHỨNG KHOÁN LÀ GÌ? GIẢI THÍCH ĐƠN GIẢN CHO NGƯỜI MỚI BẮT ĐẦU

Chứng khoán là gì? Giải thích dễ hiểu từ A-Z dành cho người mới bắt đầu: cổ phiếu, trái phiếu, cách hoạt động thị trường, rủi ro và cách đầu tư an toàn.

Bạn từng nghe bạn bè nói về cổ phiếu, đầu tư tài chính, hay "kiếm tiền thụ động từ chứng khoán"? Nhưng khi mở trang web tài chính ra, bạn gặp hàng loạt thuật ngữ khó hiểu như P/E, NAV, T+2, cổ phiếu ưu đãi… và tự hỏi: Chứng khoán là gì? Có phải chỉ người giàu mới chơi được?

Câu trả lời là KHÔNG. Với sự phát triển của công nghệ và ứng dụng đầu tư như VPS, SSI, VNDIRECT… bất kỳ ai có từ vài trăm nghìn đồng và một chiếc smartphone đều có thể bắt đầu hành trình đầu tư chứng khoán.

Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu đúng, hiểu đủ và dễ hiểu nhất về thị trường chứng khoán – dành riêng cho người chưa từng đầu tư, không cần nền tảng tài chính.

Chứng khoán là gì? (Giải thích đơn giản)

Chứng khoán là một loại tài sản tài chính, chứng minh bạn đang sở hữu một phần của công ty (cổ phiếu) hoặc cho doanh nghiệp/chính phủ vay tiền (trái phiếu).

Hiểu đơn giản:

• Mua cổ phiếu = Trở thành "cổ đông", tức là bạn sở hữu một phần nhỏ công ty đó.

• Mua trái phiếu = Cho công ty/chính phủ vay tiền, họ sẽ trả lại cả gốc và lãi cho bạn.

Vì sao người ta đầu tư vào chứng khoán?

• Sinh lời cao hơn gửi tiết kiệm

• Tính thanh khoản tốt (bán – mua nhanh)

• Không cần vốn lớn: Chỉ từ 100.000 VNĐ là có thể mua cổ phiếu

• Đa dạng kênh đầu tư: từ cổ phiếu, trái phiếu, quỹ ETF đến chứng quyền

Các loại chứng khoán phổ biến tại Việt Nam

1. Cổ phiếu (Stock)

Bạn sẽ được chia cổ tức (nếu có) và hưởng chênh lệch giá nếu cổ phiếu tăng.

• Ví dụ: Bạn mua cổ phiếu MWG (Thế Giới Di Động) giá 45.000đ/cp. Sau 6 tháng, cổ phiếu tăng lên 55.000đ/cp → bạn lãi 10.000đ/cp.

2. Trái phiếu (Bond)

Hình thức cho vay vốn. Ít rủi ro hơn cổ phiếu, thường có lãi suất cố định.

3. Chứng chỉ quỹ (ETF)

Bạn góp vốn cho quỹ để họ đầu tư thay bạn, phù hợp người không có thời gian nghiên cứu thị trường.

4. Hợp đồng tương lai (phái sinh)

Kênh đầu tư “2 chiều”, có thể kiếm lời khi thị trường giảm – nhưng rủi ro cao, không phù hợp cho người mới.

Thị trường chứng khoán Việt Nam hoạt động như thế nào?

Có 3 sàn chính:

HOSE: Sở GDCK TP.HCM, TP.HCM , Sàn lớn nhất, thanh khoản cao

HNX: Sở GDCK Hà Nội, Hà Nội,  Có cổ phiếu, trái phiếu, phái sinh

UPCOM: Không chính thức, Toàn quốc, Dành cho công ty chưa niêm yết

👉 Các nhà đầu tư cần mở tài khoản tại công ty chứng khoán như VPS, SSI, MBS để mua bán cổ phiếu.

Cách mua bán chứng khoán? (Quy trình cơ bản)

Bước 1: Mở tài khoản tại công ty chứng khoán (ví dụ: VPS – Xem hướng dẫn tại đây)
Bước 2: Nộp tiền vào tài khoản
Bước 3: Chọn cổ phiếu muốn mua
Bước 4: Đặt lệnh qua app hoặc web (bằng số lượng, giá, loại lệnh)
Bước 5: Theo dõi và chốt lời/cắt lỗ khi cần

Từ điển chứng khoán mini cho người mới bắt đầu

• P/E: Giá/thu nhập. Thấp không hẳn tốt, cao không hẳn xấu.

• NAV: Giá trị tài sản ròng – thường áp dụng với quỹ đầu tư

• T+2: Mua cổ phiếu hôm nay, 2 ngày sau mới bán được

• Cổ tức: Lợi nhuận doanh nghiệp chia cho cổ đông

• Room ngoại: Tỷ lệ sở hữu tối đa của nhà đầu tư nước ngoài

Những lợi ích thực tế khi đầu tư chứng khoán

• Tăng thu nhập thụ động nếu đầu tư đúng mã cổ phiếu ổn định

• Rèn luyện tư duy dài hạn, quản trị tài chính cá nhân

• Tiếp cận xu hướng tài chính toàn cầu, dễ hội nhập khi làm việc tại các công ty FDI, startup

Rủi ro trong đầu tư chứng khoán (và cách hạn chế)

Mất tiền do giá cổ phiếu giảm: Không “all-in” vào 1 mã, chia nhỏ danh mục

Thị trường biến động mạnh: Ưu tiên đầu tư dài hạn, nắm rõ doanh nghiệp

Lừa đảo tài chính: Mở tài khoản tại công ty uy tín (như VPS, SSI, TCBS)

Mẹo lựa chọn cổ phiếu cho người mới bắt đầu

• Ưu tiên công ty có thương hiệu mạnh (FPT, MWG, VNM, VCB…)

• Đọc qua báo cáo tài chính đơn giản (tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận ổn định)

• Theo dõi tin tức từ CafeF, Vietstock, VnDirect…

Thực tế: Ai đang đầu tư chứng khoán ở Việt Nam?

• Sinh viên (giao dịch vài trăm nghìn mỗi tháng)

• Nhân viên văn phòng (dùng 10% – 20% thu nhập để đầu tư dài hạn)

• Nội trợ – học theo khóa chứng khoán cơ bản, đầu tư cổ tức

• Người về hưu – đầu tư trái phiếu, cổ phiếu ổn định

Các nguồn học chứng khoán uy tín (cho người mới)

1. Sách: "Bí mật Phố Wall", "Trên đỉnh phố Wall", "Cha giàu cha nghèo"

2. Website: Vietstock.vn, CafeF.vn, VnDirect

3. YouTube: Happy Live, TraderViet, Finbox

4. Khóa học online: Finbox, Vndirect Academy, Zstock

Chứng khoán là gì? Có thể hiểu đơn giản: Là nơi bạn trở thành một phần của doanh nghiệp, đầu tư vào sự tăng trưởng của họ – và nếu họ làm tốt, bạn được chia lợi nhuận. Bắt đầu đầu tư không khó, quan trọng là bạn học từng bước, biết chấp nhận rủi ro nhỏ và chọn công cụ phù hợp.

Với chỉ vài trăm nghìn đồng và vài phút thao tác mở tài khoản, bạn đã sẵn sàng gia nhập cộng đồng hàng triệu nhà đầu tư đang tham gia thị trường tài chính năng động này.

CTA – Bắt đầu hành trình tài chính của bạn ngay hôm nay

Bạn đã hiểu "Chứng khoán là gì" một cách đơn giản. Giờ là lúc hành động.
👉 Mở tài khoản tại VPS, SSI hoặc TCBS.
👉 Bắt đầu từ 1 cổ phiếu.
👉 Theo dõi, học hỏi và quan sát thị trường mỗi ngày.